Τετάρτη, 24 Απριλίου 2024
Δείτε τις διαφάνειες με όλες τις αρχιτεκτονικές προτάσεις
Την Τετάρτη 21 Αυγούστου 2019 ολοκληρώθηκε η διαδικασία του
Αρχιτεκτονικού Διαγωνισμού για το Νέο Αρχαιολογικό Μουσείο Σπάρτης με την
έκθεση των προτάσεων των 42 ομάδων που είχαν λάβει μέρος, την ανάπτυξη από τον
Πρόεδρο της Επιτροπής αξιολόγησης της διαδικασίας που ακολουθήθηκε από την
Επιτροπή, την παρουσίαση από τους μελετητές της πρότασης του 1ου Βραβείου και
όπως φυσικό και αναμενόμενο τις ομιλίες των πολιτικών εκπροσώπων & των
αρμόδιων υπηρεσιακών παραγόντων. Πιστεύω όμως ότι είναι χρήσιμο να κάνουμε ένα flash back και
να δούμε και να ενημερώσουμε πως φτάσαμε επί τέλους σε αυτόν το ευτυχή σταθμό
της όλης διαδικασίας της δημιουργίας του Νέου Αρχαιολογικού Μουσείου Σπάρτης: Το Μουσείο αρχικά δέχθηκε την αρχαιολογική συλλογή των 288
αρχαίων αντικειμένων που είχε συγκεντρώσει από το 1872 ο έφορος αρχαιοτήτων
Παναγιώτης Σταματάκης. Είναι σαφές ότι τα ευρήματα χρειάζονται επαρκείς χώρους για
την έκθεσή τους. Στην παρούσα έκθεση του Μουσείου έχουν εκτεθεί μερικά μόνο από
τα χαρακτηριστικά δείγματα της τέχνης που αναπτύχθηκε στην Λακωνία από τα
Νεολιθικά χρόνια μέχρι τα ύστερα Ρωμαϊκά. Η βυζαντινή περίοδος καλύπτεται
αποσπασματικά από το μικρό Μουσείο του Αρχαιολογικού χώρου του Μυστρά. Εκτός από χώρους έκθεσης απαιτούνται και επαρκείς
αποθηκευτικοί χώροι. Σήμερα τα ευρήματα στοιβάζονται σε διάφορους χώρους (στην
ανατολική πτέρυγα του Μουσείου, στο κτίριο της οδού Διοσκούρων, στο κτίριο των
γραφείων της πρώην Ε’ ΕΠΚΑ αλλά και σε περιφραγμένα οικόπεδα και πρόσφατα σε
αποθήκη, στο Χαρίσιο, (που έχει εκμισθωθεί από τον Δήμο Σπαρτιατών). Η σωστή
και ασφαλής αποθήκευση των ευρημάτων είναι απαραίτητη τόσο για την προστασία
τους όσο και για την καλύτερη μελέτη τους και συνακόλουθα την προώθηση της
έρευνας για την αρχαιολογία και ιστορία της Λακωνίας. Επίσης, για την καλύτερη λειτουργία του Μουσείου
καθοριστικής σημασίας είναι ο εξοπλισμός και η στελέχωση των εργαστηρίων. Παρ’
ότι η Εφορεία Αρχαιοτήτων έχει προσπαθήσει να βελτιώσει τη λειτουργία των
εργαστηρίων (λειτουργούν τρία εργαστήρια αλλά σε δύο διαφορετικά κτίρια), αυτά
υπολείπονται σημαντικά των πραγματικών αναγκών αφού μετά βίας μπορούν τις
περισσότερες φορές να ανταπεξέλθουν - ιδιαίτερα σε περιόδους αιχμής - στην
συντήρηση των ευρημάτων που καθημερινά προκύπτουν από τις σωστικές - κυρίως -
ανασκαφές. Τέλος, θα πρέπει να σημειωθεί η παντελής έλλειψη βοηθητικών
χώρων από το κτίριο του Αρχαιολογικού Μουσείου Σπάρτης. Δεν υπάρχουν χώροι
γραφείων & μελέτης, δεν υπάρχουν χώροι για την εξυπηρέτηση των φυλάκων -
που συνωθούνται στο κεντρικό (μικρό) προθάλαμο της εισόδου - ούτε χώροι
υγιεινής για τους επισκέπτες. Επίσης το κτίριο στερείται συστήματος κεντρικής
θέρμανσης & κλιματισμού. Το αδιέξοδο αυτό είναι δυνατόν να αρθεί μόνο με την
μετεγκατάσταση του Αρχαιολογικού Μουσείου Σπάρτης στο νέο κτίριο. Έτσι από τα τέλη της δεκαετίας του 1980 ξεκίνησε η αναζήτηση
χώρου για την ανέγερση του Νέου Αρχαιολογικού Μουσείου Σπάρτης. Στην Πολεοδομική Μελέτη Αναθεώρησης του
Σχεδίου Πόλης της Σπάρτης είχε προβλεφθεί η χωροθέτηση του νέου Μουσείου εντός
του Αρχαιολογικού Χώρου, δυτικά του Αρχαίου Θεάτρου. Όμως επειδή ήταν σε χώρο
του σχεδίου πόλης στον οποίο το ΥΠΠΟ δεν επέτρεπε την δόμηση σε ιδιώτες, από
τις αρχές της δεκαετίας του 1990 ξεκίνησε νέα αναζήτηση χώρου. Τότε προτάθηκε
το Νέο Αρχαιολογικό Μουσείο να δημιουργηθεί στον χώρο του εργοστασίου ΧΥΜΟΦΙΞ,
όπου προβλεπόταν η χωροθέτηση «ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΑΓΟΡΑΣ». Η θέση ήταν καλή μιάς
βρισκόταν στην είσοδο της πόλης αλλά και στο κέντρο του ευρύτερου Αρχαιολογικού
χώρου (βόρεια είχε σχεδόν σύνορο με τον Ευρώτα στις όχθες του οποίου είχαν ήδη
εντοπιστεί ενδιαφέροντα ιερά ενώ νοτιοδυτικά υπήρχε το Αρχαιολογικό Πάρκο της
Σπάρτης με το οποίο και θα μπορούσε εύκολα να συνδεθεί. Η ιδέα και η πρόταση
αυτή έγινε κατ’ αρχή δεκτή από τις υπηρεσίες του ΥΠΠΟ και μάλιστα το 1997 με
υπουργική απόφαση χαρακτηρίστηκε σαν διατηρητέο κτίριο, χαρακτηριστικό δείγμα
της νεότερης βιομηχανικής αρχιτεκτονικής, το αρχικό κτίριο του ΧΥΜΟΦΙΞ. Το 1997 από μια ομάδα σαράντα εννέα Σπαρτιατών δημιουργήθηκε
το Σωματείο «Φίλοι του Αρχαιολογικού Μουσείου Σπάρτης «Παναγιώτης Σταματάκης»»,
που ένας από τους καταστατικούς σκοπούς του ήταν και η συμβολή στην προσπάθεια
δημιουργίας του Νέου Αρχαιολογικού
Μουσείου Σπάρτης αλλά και η συμβολή το θέμα του εκσυγχρονισμού, κτιριακού,
λειτουργικού και μουσειολογικού, του υφιστάμενου Αρχαιολογικού Μουσείου. Η διαδικασία για την ίδρυση του ΝΑΜΣ στον χώρο του ΧΥΜΟΦΙΞ
στην ουσία ξεκίνησε τον Γενάρη του 2002. Λίγες μέρες μετά την ανάληψη των
καθηκόντων του Νομάρχη Λακωνίας, ο κ. Κώστας Φούρκας, μετά από σχετική
ενημέρωση από το Δ.Σ. του ΣΦΑΜΣ συγκάλεσε, στα γραφεία της Νομαρχίας, σύσκεψη
στην οποία είχαν κληθεί και παρασταθεί, ο Δήμαρχος Σπάρτης Σαράντος Αντωνάκος,
ο πρώην Δήμαρχος Δημοσθένης Ματάλας, οι τότε βουλευτές της Λακωνίας, οι
προϊστάμενοι των Αρχαιολογικών Υπηρεσιών του Νομού (Ε’ ΕΠΚΑ & 5η ΕΒΑΣ,
εκπρόσωποι του ΣΦΑΜΣ και λοιπών φορέων της πόλης & τα ΜΜΕ. Με την
ολοκλήρωση της σύσκεψης συντάχθηκε ειδικό ψήφισμα που αποστάλθηκε στην πολιτική
ηγεσία του Υπουργείου Πολιτισμού. Το Υπουργείο Πολιτισμού θα έπρεπε να ξεκινήσει άμεσα την
διαδικασία για την αγορά του χώρου, ο οποίος ανήκε στην Εθνική Τράπεζα και να
προβεί στις διάφορες προκαταρκτικές δράσεις (σύνταξη Κτιριολογικού
Προγράμματος, ανασκαφές κλπ). Παράλληλα η Νομαρχιακή αυτοδιοίκηση θα έπρεπε να
φροντίσει για αλλαγή χρήσης του σχετικού Οικοδομικού Τετραγώνου από χώρο με
χρήση «ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΑΓΟΡΑ» σε χώρο με χρήση «ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΠΑΡΤΗΣ». Μετά από αυτή της κομβικής σημασίας σύσκεψης ας δούμε
συνοπτικά πως εξελίχθηκαν οι διαδικασίες: Έτσι λοιπόν το καλοκαίρι του 2019 ολοκληρώθηκε αισίως η 1η
ΦΑΣΗ για την υλοποίηση ενός ονείρου που είχαμε αλλά μιας υποχρέωσης απέναντι
στους συμπολίτες. Κοντά 30 χρόνια χρειάστηκαν για να φτάσουμε εδώ. Και να
σκεφθεί κανείς ότι σε κάθε προεκλογική περίοδο, υποψήφιοι κάθε βαθμίδας
υπόσχονταν ότι «αύριο» θα είχαμε έτοιμο το Μουσείο της Σπάρτης. Θα πρέπει
επίσης να σημειώσουμε ότι το Υπουργείο Πολιτισμού ασχολήθηκε σοβαρά με το θέμα,
κατ’ αρχήν περί το 2005 όταν με ενεργοποίηση του τότε Υφυπουργού Πολιτισμού κ.
Πέτρου Τατούλη ολοκληρώθηκε η διαδικασία απόκτησης του χώρου, το 2009 όταν ο
Γενικός Γραμματέας κος Ζαχόπουλος ξεκίνησε την προσπάθεια εκκίνησης της
διαδικασίας η οποία όμως δεν ολοκληρώθηκε λόγω της αποχώρησής του και την
τελευταία τετραετία όταν η Γενική Γραμματέας κα Μαρία Βλαζάκη ενεργοποίησε όλες
τις αρμόδιες Υπηρεσίες του ΥΠΠΟΑ. Αντίθετα η σημερινή Υπουργός Πολιτισμού κα
Λίνα Μενδώνη από την θέση της Γενικής Γραμματέως που είχε το 2010 μετακύλησε
την ευθύνη υλοποίησης του έργου στην Ν.Α. Λακωνίας και στην Περιφέρεια
Πελοποννήσου. Αυτό ήταν ένα σχετικά σύντομο ιστορικό της πορείας
εξασφάλισης ενός σύγχρονου Αρχαιολογικού Μουσείου στη Σπάρτη, ελπίζοντας ότι
συνέχιση των απαραιτήτων ενεργειών για την ολοκλήρωση σύνταξης των μελετών θα
είναι ΣΥΝΤΟΜΗ… Στη συνέχεια παρατίθενται οι πίνακες με τις προτάσεις των
μελετητών που έλαβαν μέρος στον διαγωνισμό, με την σειρά που είχαν αναρτηθεί
και παρουσιαστεί στην σχετική Έκθεση της Π.Ε. Λακωνίας. Γιώργος Γιαξόγλου, spartaarchitecture.blogspot.com