Ξενάγηση στην βυζαντινή γειτονιά της Σπάρτης

Η Παρασκευή (23η Σεπτεμβρίου) είναι αφιερωμένη στα σχολεία, ενώ το Σάββατο οι εκδηλώσεις απευθύνονται στο ευρύ κοινό.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

23/9 (Σχολεία)

Εκπαιδευτικά προγράμματα στον αρχαιολογικό χώρο της οδού Άγιδος, σε συνεργασία με τη Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Λακωνίας. Ώρες 9:00 – 13:00 (απαιτείται δήλωση συμμετοχής, υπεύθυνη κ. Γ. Κατσουγκράκη, τηλ. 27310 25363)

24/9 (Ευρύ κοινό)

Ξεναγήσεις στον αρχαιολογικό χώρο (18:00 – 19:00) και στη συνέχεια θεατρικό αναλόγιο (19:30). Θα διαβαστούν αποσπάσματα από βυζαντινές πηγές, όπως τον «Βίο» και τη «Διαθήκη» του οσίου Νίκωνα, κείμενα του λογοτέχνη και ζωγράφου Φώτη Κόντογλου και του βυζαντινολόγου Steven Runciman, καθώς και αποσπάσματα από το ημερολόγιο της ανασκαφής. 

Σε περίπτωση δυσμενών καιρικών συνθηκών θα υπάρξει νέα ανακοίνωση για τον προγραμματισμό των εκδηλώσεων. 

Με αφορμή τα κείμενα αλλά και τον βυζαντινό τρίκογχο ναό της οδού Άγιδος, γίνεται απόπειρα ανασύνθεσης μιας βυζαντινής γειτονιάς στη Λακεδαιμονία, τη Σπάρτη των βυζαντινών πηγών. 

Ο τρίκογχος ναός αποκαλύφθηκε κατά τα έτη 1978-1980 στη διάρκεια σωστικής ανασκαφής. Πρόκειται για μονόχωρο τρίκογχο τρουλαίο ναό, με ημικυκλικές κόγχες στο ανατολικό, βόρειο και νότιο σταυρικό σκέλος, ενώ εγκάρσια στη δυτική πλευρά του βρίσκεται ορθογώνιος νάρθηκας. Το ανατολικό σταυρικό σκέλος αποτελούσε το Ιερό Βήμα. Προσκτίσματα πρόχειρης κατασκευής αναπτύσσονται περιμετρικά του μνημείου. Οι ανασκαφείς χρονολόγησαν τον ναό στο β΄ μισό του 10ου αιώνα, εποχή την οποία σφραγίζει η παρουσία και η δράση στην περιοχή του οσίου Νίκωνα «του Μετανοείτε», σημειώνοντας ότι η χρήση του χώρου συνεχίστηκε μέχρι και το α΄ μισό του 13ου αιώνα, οπότε και εγκαταλείφθηκε. Στο εσωτερικό του ναού αλλά και περιμετρικά του ανεσκάφησαν 53 συνολικά τάφοι, με πλούσια κτερίσματα, πιστοποιώντας την ταφική χρήση του χώρου. 

Ο τρίκογχος ναός, καθώς και βυζαντινός σταυροειδής εγγεγραμμένος ναός και λουτρά των υστερορρωμαϊκών και βυζαντινών χρόνων στο όμορο οικοδομικό τετράγωνο της πόλης, συντηρήθηκαν και αναδείχθηκαν στο πλαίσιο του έργου «Προστασία, προβολή και ανάδειξη μνημείων που έχουν αποκαλυφθεί στον πολεοδομικό ιστό της Σπάρτης και σύνδεσή τους με τα βυζαντινά μνημεία της Ακρόπολης», ενταγμένου στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Δυτικής Ελλάδας – Πελοποννήσου – Ιονίων Νήσων 2007-2013 που υλοποιήθηκε από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Λακωνίας. Οι αρχαιότητες αυτές διαμορφώνουν μία εξαιρετικά ενδιαφέρουσα μνημειακή ενότητα, σε άμεση συνάφεια με τα βυζαντινά μνημεία της πλησιόχωρης ακρόπολης της Αρχαίας Σπάρτης, που τεκμηριώνει την επέκταση του πολεοδομικού ιστού της πόλης και εκτός των τειχών. 

Αγιολογικά κείμενα, επιγραφικές μαρτυρίες και ανασκαφικά ευρήματα φωτίζουν όψεις της καθημερινής ζωής στη βυζαντινή Λακεδαιμονία, σημαντική πόλη της Πελοποννήσου από τον 10ο έως και τον 12ο αιώνα, με έντονη εμπορική και οικονομική δραστηριότητα και ποικίλες λειτουργίες που προσιδιάζουν σε ένα ακμαίο αστικό κέντρο της εποχής. Στην πόλη διαβιούν εκκλησιαστικοί και κρατικοί αξιωματούχοι, έμποροι, ντόπιοι και ξένοι, αρχοντικές οικογένειες, ενώ προσκυνητές συρρέουν στην ετήσια πανήγυρη στη φημισμένη μονή του οσίου Νίκωνα. Στην ύπαιθρο χώρα, κατά μήκος του ποταμού Ευρώτα, που δίνει ζωή στη λακωνική γη, ο αγροτικός πληθυσμός παράγει τα αγροτικά προϊόντα, κυρίως λάδι, κρασί και φρούτα, και οι βιοτέχνες τα απαραίτητα σκεύη, εργαλεία, οικοδομικά υλικά, που θα μεταφερθούν στην πόλη για να διατεθούν στην τοπική αγορά ή να διοχετευθούν σε κάθε γωνιά της αυτοκρατορίας.