Αμέσως μετά αρχίζει η κατάβαση στην ανατολική πλευρά της χερσονήσου. Ύστερα από μερικά λεπτά στο βάθος αρχίζει να διαγράφεται η επιβλητική εικόνα της Μονής των Ιβήρων. Απολαύσαμε το πρώτο μας αγιορείτικο ηλιοβασίλεμα, καθισμένοι στο χαγιάτι του κελιού του Ευσταθίου, στον Μυλοπόταμο μιας μικρής σε έκταση αλλά τεράστιας σε μνήμες, γωνιά της Αγιορείτικης Επικράτειας που εποπτεύεται από τον γέροντα Επιφάνιο συνεπικουρούμενον από τον έτερο Καπαδόκη, τον Ιωακείμ. Θωρώντας μέσα από τον καταγάλανο ουρανό, την συνεφόσκεπη κορυφή του επιβλητικού Άθωνα και ακούγοντας τον Επιφάνιο να αναφέρεται με τρόπο συγκλονιστικό στο Θεϊκό τοπίο και την επίδραση του στον άνθρωπο, ένοιωσα μικρός, άπραγος και αδύναμος. Το άλλο πρωί άρχισε η περιήγηση και το προσκύνημα στις Μονές. Στην Ιβήρων, την Σταυρονικήτα, την Παντοκράτορος και το Βατοπέδι, αλλά και στην Καρακάλλου και την Φιλοθέου αντικρίσαμε πολύτιμα του γένους κειμήλια, ασπασθήκαμε ιερές εικόνες, προσκυνήσαμε άγια λείψανα, θαυμάσαμε εκκλησιές εκπληκτικής ομορφιάς και κτίρια μεγαλόπρεπα. Αισθανθήκαμε αγαλλίαση και συγκίνηση να μας κατακλύζει. Μα όλα τούτα δεν ήταν τίποτα μπροστά στο συναίσθημα πού σού δημιουργούσε η παρακολούθηση της νυκτερινής Θείας Λειτουργίας στις Μονές. Ξυπνώντας από το ήχο του σήμαντρου στις 2 1/2 τα ξημερώματα, με βαριά ακόμη τα βλέφαρα από τον ύπνο, έριχνες λίγο νερό στο πρόσωπο σου και κατέβαινες στον Ναό. Και εκεί πια βρισκόσουν σ’ έναν άλλο, τελείως διαφορετικό κόσμο. Σ’ έναν κόσμο πρωτόγνωρο. Οι σιγανές ψαλμωδίες των Μοναχών, και το ελάχιστα φωτισμένο απ’ τα καντήλια εσωτερικό του Ναού, δημιουργούσαν μια φορτισμένη συναισθηματικά ατμόσφαιρα μέσα στήν οποία δεν είχε θέση ο φόβος για την καθημερινότητα και η αγωνία για το μέλλον. Ούτε καν η κόπωση απ’ την αγρύπνια. Τούτη η ατμόσφαιρα σε παρέπεμπε σε άλλες εποχές μακρινές και σε καιρούς ξεχασμένους. Ή σκέψη σου στρεφόταν πίσω στο παρελθόν του Τόπου μας. Οι θύμησες σού σφίγγανε την καρδιά. Απωθώντας έστω και για λίγο πάσα βιοτική μέριμνα, ένοιωθες απελευθερωμένος από μικρότητες. Δυνατός. Ακμαίος. Περήφανος. Αισθανόσουν και εκείνη την στιγμή ήσουν, ένας άλλος άνθρωπος. Προσπαθώντας μέσα στο μισοσκόταδο να διακρίνω τις φυσιογνωμίες των μοναχών, πού κάθε τόσο, με βήμα ταχύ περνούσαν μπροστά μου και ασπάζονταν τις εικόνες, μού φάνηκε ότι ένας είχε τα χαρακτηριστικά του Παπαφλέσσα και ένας άλλος του Κολοκοτρώνη. Κάποιος τρίτος μού θύμισε τον Αθανάσιο Διάκο, έτσι όπως τον είχε πλάσει πριν πολλά-πολλά χρόνια η παιδική μου φαντασία. Κι’ όταν την τελευταία βραδιά, στην Μονή Καρακάλλου ο ιερέας με βαθιά κοντράλτα φωνή μάς κάλεσε να προσέλθουμε… μετά φόβου Θεού, πίστεως και αγάπης, αυτός πού πρώτος πλησίασε με βήμα αργό αλλά σταθερό, την Ωραία Πύλη δεν ήταν ο Ηγούμενος της Μονής. Μέσα στο μισοσκόταδο μού φάνηκε πώς ήταν ο Αυτοκράτορας σε εκείνη την ανεπανάληπτα δραματική τελευταία λειτουργία στην Αγιά Σοφιά, όταν μετάλαβε για τελευταία φορά των αχράντων μυστηρίων, ζητώντας από όλους συγχώρεση. Ήταν ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος. Εμένα τουλάχιστον …έτσι μού φάνηκε. Την άλλη μέρα στο γυρισμό κάθισα στην πρύμνη της βάρκας. Κάθε τόσο ασυναίσθητα έριχνα μια ματιά προς τά πίσω. Σιγά-σιγά η Αθωνική χερσόνησος όλο και απομακρυνόταν όλο και σμίκραινε. Όλο και χανόταν στο βάθος του ορίζοντα. Τα μοναστήρια όμως ήσαν πάντα εκεί. Άλλα κρεμασμένα στους βράχους της ακτής κι’ άλλα σκαρφαλωμένα στις καταπράσινες πλαγιές του Όρους. Όλα τους όμως με το… «βλέμμα στραμμένο» στο καταγάλανο Αιγαίο. Διαχρονικοί βιγλάτορες και παντοτινοί βαρδιάνοι της Ελληνικής Ορθοδοξίας.

Δημοσθένης Α. Ματάλας
Σπάρτη - Δεκέμβριος 2020