Εκτύπωση

https://www.spartorama.gr/articles/56885-ta-eisodia-tis-theotokou-stin-panagia-kritikia-tou-neou-mustra/

Spartorama - Print | Τα Εισόδια της Θεοτόκου στην Παναγιά Κρητικιά του Νέου Μυστρά, από τον Γιάννη Μητράκο

Τα Εισόδια της Θεοτόκου στην Παναγιά Κρητικιά του Νέου Μυστρά, από τον Γιάννη Μητράκο

Τα Εισόδια της Θεοτόκου στην Παναγιά Κρητικιά του Νέου Μυστρά, από τον Γιάννη Μητράκο
Σύμφωνα με προφορικές παραδόσεις ο ναός αυτός κτίστηκε με τη φροντίδα Κρητών στρατιωτών, που είχαν στα τέλη του 19ου αιώνα στρατοπεδεύσει στην περιοχή αυτή
Οδός Εμπόρων

Η Κυριακή, 21 Νοεμβρίου 2021, ξημέρωσε ηλιόφωτη. Σήμερα η Εκκλησία μας γιορτάζει μια από τις μεγαλύτερες Θεομητορικές εορτές του χρόνου τα «Εισόδια της Θεοτόκου» στο ναό του Σολομώντα σε ηλικία μόλις τριών ετών, όπου αφιερώθηκε  από τους υπέργηρους γονείς της Ιωακείμ και Άννα. Εκεί την παρέλαβε ο ιερέας Ζαχαρίας, μετέπειτα πατέρας του προφήτη Ιωάννη Προδρόμου, ο οποίος την αγκάλιασε στοργικά την ευλόγησε και της είπε τα προφητικά λόγια: «Μεγάλυνε ο Κύριος το όνομά σου σε όλες τις γενεές. Με σένα θα ευλογηθούν τα έθνη και ο Κύριος θα λυτρώσει τους υιούς του Ισραήλ». Κι εν συνεχεία την ανέβασε στο εσωτερικό του θυσιαστηρίου, όπου ο Θεός τη χαρίτωσε. Στο ναό η Παναγία έμεινε μέχρι να γίνει δώδεκα ετών και αγιάσθηκε για να γίνει το δοχείο που θα δεχόταν ενσαρκωμένο το Λόγο του Θεού.  

Το γεγονός αυτό, που αποτελεί θεμελιώδη αρχή στη ζωή της Παναγίας και στην υλοποίηση του θεϊκού σχεδίου για τη σωτηρία του γένους των ανθρώπων, αποτυπώνεται από το χρωστήρα των αγιογράφων ως εξής: Στο κέντρο εικονίζεται η Παναγία ως μικρό τριετές κοράσιο, που έχει την ιερότητα της μέλλουσας Μητέρας του Θεού. Ο ιερέας Ζαχαρίας έχει ακουμπήσει ευλαβικά το χέρι του πάνω στην κεφαλή της, την ευλογεί και την  υποδέχεται στα Άγια των Αγίων, φορώντας λειτουργικά ενδύματα και το διακριτικό της ιεροσύνης στο κεφάλι του. Η μικρή Παναγία στέκει σοβαρή και σεμνή απέναντί του, έχοντας τα χέρια της σε στάση ευλαβική και συγχρόνως κινητική, δηλώνοντας την προθυμία και τη χαρά της προσέλευσής της στο ναό του Κυρίου. Αυτό είναι το θέλημα και η προαιώνια βουλή του Θεού για τη σωτηρία των ανθρώπων. Δίπλα της είναι οι γονείς της που την παραδίδουν στα χέρια του ιερέα με προθυμία, εκπληρώνοντας την υπόσχεσή τους προς το Θεό. Πίσω διακρίνονται πολλές νεάνιδες που κρατούν αναμμένες λαμπάδες και προπέμπουν την τριετίζουσα Παναγία στο ιερό, όπου έμεινε ως περιστερά αγιασμένη.

Ο υμνωδός ψάλλει την είσοδο της μικρής Παναγίας στο ναό με αυτά τα λόγια: «Ο καθαρώτατος Ναός του Σωτήρος, η πολυτίμητος παστάς και Παρθένος, το ιερόν θησαύρισμα της δόξης του Θεού, σήμερον εισάγεται, εν τω οίκω Κυρίου, την χάριν συνεισάγουσα, την εν Πνεύματι Θείω? ην ανυμνούσιν Άγγελοι Θεού? Αύτη υπάρχει σκηνή επουράνιος».

Στα παλιά τα χρόνια η γιορτή αυτή ήταν πολύ σημαντική για τους αγρότες μας που την ονόμαζαν «της Παναγιάς της Αρχισπορίτισσας» ή της «Μεσοσπορίτισσας» ή της «Ξεσπορίτισσας», ανάλογα με το στάδιο στο οποίο βρισκόταν η σπορά των χωραφιών τους. Λεγόταν και «Πολυσπορίτισσα», επειδή τη μέρα αυτή συνήθιζαν να βράζουν σπόρους από τη γεωργική παραγωγή της προηγούμενης σοδειάς, τρώγοντας ένα μέρος και μοιράζοντας το άλλο για τα «χρόνια πολλά» και την ευδοκίμηση της νέας σποράς. Σε αρκετά μέρη πήγαιναν πιάτα με σπόρους στην εκκλησία για να ευλογηθούν.

Ο λαογράφος Γ. Μέγας επισημαίνει ότι αυτά τα λατρευτικά έθιμα είχαν πανάρχαιες ρίζες και αφορούσαν την προσπάθεια των προγόνων μας να εξευμενίσουν και να ευχαριστήσουν τη θεότητα της βλάστησης.

Ο έτερος λαογράφος μας Δημήτριος Λουκάτος παρατηρεί εύστοχα πως με τα έθιμα αυτά προσφέρεται «ευχαριστήρια πανσπερμία για το καλό που πέρασε και για το καλό που πρέπει να συνεχιστεί», καθώς η σοδειά το καλοκαιριού είχε καταναλωθεί σχεδόν κατά το μισό. Γι’ αυτό κι έλεγαν: «Μισό ‘φαγα, μισό ‘σπειρα, μισό ‘χω να περάσω».

Κατευθυνόμαστε προς το νέο Μυστρά με φόντο την καταπληκτικής ομορφιάς σκηνογραφία του Ταΰγετου με το γκρίζο χρώμα στις γυμνές κορυφές, το σκούρο πράσινο στις δασωμένες πλαγιές και τις άσπρες πιτσιλιές των μικρών και μεγάλων οικισμών του. Και στα προβούνια του ο λόφος της έρημης καστροπολιτείας του βυζαντινού Μυστρά, που λούζεται στο φως.

Προορισμός μας το πανέμορφο εκκλησάκι της Παναγίας της Κρητικιάς, όπου σύμφωνα με το πρόγραμμα που έχει ανακοινωθεί θα λειτουργήσει ο σεβαστός παπα-Λάζαρος Σκάγκος εφημέριος Μυστρά. Αντιγράφουμε από την εξαίρετη εργασία του φίλου αρχιτέκτονα Γιώργου  Γιαξόγλου «Εικόνες παραδοσιακής αρχιτεκτονικής-Ο Νέος Μυστράς»:

«Ο ναός της Παναγίας Κρητικιάς βρίσκεται στο βορειοανατολικό άκρο του οικισμού, μέσα σε ένα μεγάλο ελαιώνα. Σύμφωνα με προφορικές παραδόσεις ο ναός αυτός κτίστηκε με τη φροντίδα Κρητών στρατιωτών, που είχαν στα τέλη του 19ου αιώνα στρατοπεδεύσει στην περιοχή αυτή.  

Πρόκειται για έναν μονόχωρο ναό ο οποίος καλύπτεται με ξύλινη κεραμοσκεπή στέγη και ξύλινη ψευδοροφή εσωτερικά. Μια μικρή ημικυκλική κόγχη αυτή του ιερού εξέχει στην ανατολική όψη.

Ιδιαίτερο στοιχείο, που αφήνει το δικό του αποτύπωμα ανάμεσα στα ελαιόδεντρα, αποτελεί  η μόρφωση της δυτικής όψης του με χαρακτηριστικό μονοεπίπεδο κωδωνοστάσιο με την αετωματική απόληξη και τα κεραμοπλαστικά διακοσμητικά στοιχεία».

Ο όρθρος βρίσκεται σε εξέλιξη. Ιεροψάλτης ο καλός φίλος και Συνάδελφος Σταύρος Τσαρούχας, που υποβοηθείται από τον πατέρα Λάζαρο. Με υποδέχεται με χαρά, αφού αν και ερασιτέχνης εγώ στα ψαλτικά εν τούτοις η συμβολή μου θα είναι σημαντική για μια άνετη και ξεκούραστη πρόοδο και ολοκλήρωση της Θείας Λειτουργίας.

Σιγά - σιγά ο μικρός ναός δέχεται τους ευσεβείς Μυστριώτες, που προσέρχονται με αυστηρή τήρηση των προστατευτικών μέτρων κατά της πανδημίας. Οι περισσότεροι διασπείρονται στον περιβάλλοντα χώρο, αφού ο καιρός είναι καλός και η ηχητική εγκατάσταση που έχει τοποθετηθεί τους επιτρέπει να παρακολουθήσουν ανεμπόδιστα τη Θεία Λειτουργία. Ο παπα- Λάζαρος, άλλωστε δεν θα παραλείψει να βγει τουλάχιστον τρεις φορές για να θυμιατίσει και να ευλογήσει όλο το εκκλησίασμα. Βοηθοί του στην όλη τελετουργία τα τρία εγγόνια του: ο μεγαλύτερος Γεώργιος Μπουρλόκας (το δεξί του χέρι, όπως τον ονομάζει ο παππούς του χαριτολογώντας) και οι Γιώργος και Λάζαρος Τσουρούνης. 

Λίγο πριν από την απόλυση ο παπα-Λάζαρος απευθύνει σύντομο, αλλά περιεκτικό πνευματικό λόγο για τη θεομητορική εορτή των Εισοδίων κι εκφράζει τις ευχαριστίες του προς το εκκλησίασμα για την τήρηση των μέτρων κατά της διασποράς του κορωναϊού, τονίζοντας με έμφαση ότι στη δύσκολη αυτή περίοδο χρειαζόμαστε: «προσευχή και προσοχή»! 

Φεύγουμε από την Παναγία της Κρητικιά έμπλεοι χαράς με την ευχή και του χρόνου να αξιωθούμε να γιορτάσουμε τα Εισόδια της Παναγίας μας σ’ αυτόν τον ιερό τόπο όπου το χθες συναντιέται με το σήμερα.

                                                                                            

Γιάννης Μητράκος