Η Σπάρτη είναι όνομα βαρύ, παγκόσμιο σύμβολο, σημείο αναφοράς στην Ιστορία. Για τους ξένους είναι ιδέα, έμπνευση και προορισμός - όπως τονίζει τακτικά και με κεφαλαία γράμματα μία γνωστή Σπαρτιάτισσα-. Κι όμως, όταν έρχονται εδώ απογοητεύονται και φεύγουν  χωρίς καθυστέρηση. Γιατί η εικόνα που βλέπουν δεν έχει καμία σχέση με τη λάμψη που περιμένουν.

Από το 1977 μέχρι σήμερα, σχεδόν μισό αιώνα, το Παλάτι των Παλαιολόγων παραμένει «υπό ανακαίνιση» χωρίς κανένας να λογοδοτεί για αυτή τη χρονοκαθυστέρηση, ούτε να υπάρχει σαφές χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης. Η σύγκριση με την Ακρόπολη των Αθηνών -που χτίστηκε ολόκληρη σε περίπου 40 χρόνια (447Π.Χ. - 406Π.Χ.) μέσα σε συνθήκες πολέμων και φτώχειας- είναι αποκαλυπτική και απογοητευτική. Το Νέο Αρχαιολογικό Μουσείο παραμένει απραγματοποίητο όνειρο, ενώ οι αρχαιολογικοί θησαυροί της Σπάρτης σαπίζουν κλειδωμένοι σε αποθήκες αντί να αναδεικνύουν την ιστορία και τον πολιτισμό της πόλης.

Την ίδια στιγμή, στο κέντρο της Σπάρτης, τα εγκαταλελειμμένα περίπτερα και οι σκουριασμένοι τηλεφωνικοί θάλαμοι στέκουν εδώ και δεκαετίες ως «μνημεία» αδιαφορίας και ανικανότητας, δίνοντας μια εικόνα εγκατάλειψης. Οι δρόμοι και οι χώροι στάθμευσης εξακολουθούν να αποτελούν μια πονεμένη ιστορία για τους πολίτες, με ατελείωτες μελέτες, εξαγγελίες και υποσχέσεις, αλλά χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα.

Όλα αυτά συνθέτουν μια εικόνα στασιμότητας που βαραίνει την πόλη. Δεν μιλάμε για έργα πολυτέλειας, αλλά για βασικές υποδομές και πολιτιστικά έργα που θα έπρεπε να έχουν ολοκληρωθεί εδώ και δεκαετίες.

Ακόμα πιο θλιβερή είναι η εικόνα των αρχαιολογικών χώρων εντός και εκτός πόλης. Χώροι ανεκτίμητης αξίας, που θα μπορούσαν να προσελκύουν επισκέπτες απ’ όλο τον κόσμο, βρίσκονται καθαροί μεν εγκαταλελειμμένοι και ανεκμετάλλευτοι δε. Σε κάποιους από αυτούς, η εικόνα επιβαρύνεται ακόμη περισσότερο από  παραβατικές συμπεριφορές των Ρομά, Το  αποτέλεσμα είναι αντί να αναδεικνύουν την ιστορία, να προσβάλλουν το όνομα της Σπάρτης. Αυτή η αδιαφορία μετατρέπει τον θησαυρό μας σε ντροπή.

Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, η Καστροπολιτεία του Μυστρά – μοναδικό μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς – παραμένει μέχρι σήμερα χωρίς την ολοκληρωμένη συντήρηση και αποκατάσταση που της αξίζει. Ένα μνημείο τέτοιου βεληνεκούς δεν μπορεί να παραμένει ημιτελές και υποτιμημένο, όταν έχει όλες τις προϋποθέσεις να αποτελέσει διεθνή προορισμό πρώτης γραμμής. Εάν ο Μυστράς αναδειχθεί στο σύνολό του, όπως συνέβη με τη Μονεμβάσια, τότε η δυναμική του θα μπορούσε να μετατραπεί σε ισχυρό μοχλό ανάπτυξης.

Ένας πλήρως αναστηλωμένος και ζωντανός Μυστράς θα λειτουργούσε ως μαγνήτης παγκόσμιας εμβέλειας, προσελκύοντας τουρίστες όχι μόνο για ολιγόωρη επίσκεψη, αλλά για διαμονή και πραγματική γνωριμία με την πόλη και την περιοχή. Σκεφτείτε μόνο το αυτονόητο. Εάν καταφέρναμε να κρατήσουμε έστω και ένα σημαντικό ποσοστό των επισκεπτών να διανυκτερεύσουν στη Σπάρτη, το οικονομικό όφελος για τις επιχειρήσεις, την αγορά, την εστίαση και συνολικά για τον τόπο θα ήταν τεράστιο.

Θα άλλαζε το κλίμα, η εικόνα και το μέλλον της Σπάρτης. Από μια πόλη που οι επισκέπτες απλώς περνούν και φεύγουν, θα μπορούσε να γίνει προορισμός με διεθνή αναγνώριση, δημιουργώντας νέες θέσεις εργασίας, ενισχύοντας το εισόδημα των πολιτών και προσφέροντας προοπτική σε ολόκληρη τη Λακωνία. Το ερώτημα λοιπόν είναι απλό. Θα συνεχίσουμε να κοιτάμε τον Μυστρά να μαραζώνει ή θα αποφασίσουμε επιτέλους να τον αναδείξουμε όπως πραγματικά του αξίζει;

Το Σπάρταθλον και το Spartan Race αποτελούν ζωντανά παραδείγματα του πώς η Σπάρτη μπορεί να αξιοποιήσει το παγκόσμιο brand name της και να μετατρέψει την ιστορική της κληρονομιά σε μοχλό ανάπτυξης. Δεν είναι απλώς αγώνες δρόμου και αντοχής . Είναι διοργανώσεις που δίνουν πνοή στην τοπική οικονομία, φέρνουν τουρίστες από όλο τον κόσμο, γεμίζουν ξενοδοχεία, ενοικιαζόμενα δωμάτια και καταστήματα, δημιουργούν νέες θέσεις εργασίας και προβάλλουν διεθνώς την πόλη και την περιοχή. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι δείχνουν ξεκάθαρα τι μπορεί να επιτευχθεί όταν υπάρχει όραμα, σωστός σχεδιασμός και επαγγελματική αξιοποίηση του ονόματος «Σπάρτη». Αντί να περιοριζόμαστε στη μεμψιμοιρία και την αδράνεια, αρκεί να δούμε το παράδειγμα αυτών των δύο διοργανώσεων για να καταλάβουμε ποια είναι η πραγματική προοπτική της πόλης μας.

 Κι όμως, λίγα χιλιόμετρα πιο πέρα, η Μάνη απέδειξε τι σημαίνει βούληση και αποφασιστικότητα. Μέσα σε μία δεκαετία, με έργα και όχι με λόγια, αναδείχθηκε σε κορυφαίο τουριστικό προορισμό. Ο άξιος δήμαρχος Ανατολικής Μάνης κύριος Ανδρεάκος έδωσε όραμα, αγωνίστηκε, συγκρούστηκε και δικαιώθηκε. Εκεί όλα έγιναν. Εδώ, γιατί δεν γίνεται τίποτα;

Στη Σπάρτη έχει εγκαθιδρυθεί μια νοσηρή νοοτροπία που κρατάει την πόλη καθηλωμένη στο παρελθόν. Κάθε τι νέο, κάθε ιδέα που θα μπορούσε να λύσει προβλήματα και να πάει την πόλη ένα βήμα μπροστά, βρίσκει μπροστά της τοίχο καχυποψίας, ειρωνείας ή και άρνησης. Αντί για δημιουργική συζήτηση, επικρατεί ο φόβος της αλλαγής και η εμμονή στο «έτσι τα βρήκαμε». Αυτό δεν είναι απλώς συντηρητισμός  είναι αντίδραση που ακυρώνει κάθε δυνατότητα προόδου.

Η πραγματικότητα είναι σκληρή. Οι νέοι φεύγουν, όχι επειδή δεν αγαπούν τον τόπο τους, αλλά επειδή δεν βρίσκουν προοπτική. Μια πόλη που δεν δημιουργεί θέσεις εργασίας, που δεν επενδύει στη γνώση, στον πολιτισμό και στην καινοτομία, είναι καταδικασμένη να μαραζώνει. Το όνομα «Σπάρτη» έχει βαρύ ιστορικό φορτίο, όμως το παρελθόν από μόνο του δεν αρκεί. Αν δεν αναλάβουμε τώρα ,ο καθένας από τη θέση του τις ευθύνες μας, τότε δεν θα μιλάμε για ένα δύσκολο αύριο, αλλά για ένα αύριο που απλώς δεν θα υπάρχει.

Κάτι πρέπει να αλλάξει. Η Σπάρτη δεν μπορεί να μείνει άλλο σκιά της ιστορίας της. Χρειάζεται ολοκληρωμένα έργα, πραγματικό νέο μουσείο, ανάδειξη και προστασία των μνημείων και των αρχαιολογικών χώρων, ουσιαστική αναβάθμιση και πλήρη αποκατάσταση της Καστροπολιτείας του Μυστρά, καθαρό και ζωντανό κέντρο, υποδομές που σέβονται τον πολίτη και τον επισκέπτη. Χρειάζεται δε και δημότες ενεργούς  να απαιτούν, να συμμετέχουν  και να μη συμβιβάζονται  με τη μιζέρια.

Η αλήθεια είναι σκληρή αλλά απλή. Μόνοι μας βγάζουμε τα μάτια μας. Η στήριξη της Σπάρτης δεν είναι θεωρητική υπόθεση. Περνάει μέσα από την τσέπη μας και τις καθημερινές μας επιλογές. Κάθε ευρώ που φεύγει εκτός Σπάρτης, δεν είναι απλώς ένα χαμένο ποσό  είναι μια χαμένη ευκαιρία για δουλειές, ανάπτυξη και ζωή στον τόπο μας. Το ίδιο ισχύει και για τους επισκέπτες. Όταν έρχονται τουρίστες και φεύγουν χωρίς να αφήσουν χρήματα εδώ, είναι σαν να τους χάνουμε δύο φορές και ως επισκέπτες και ως οικονομική ανάσα. Αν δεν μάθουμε να στηρίζουμε τον τόπο μας πρώτοι εμείς, πώς μπορούμε να απαιτούμε από τους ξένους να το κάνουν.

Τα πράγματα πρέπει να λέγονται με το όνομά τους, γιατί μόνο έτσι μπορούν να διορθώνονται. Όσο συνεχίζουμε να ωραιοποιούμε τα προβλήματα ή να τα ρίχνουμε μονίμως στους «άλλους», τόσο θα παραμένουμε στάσιμοι. 

Το ερώτημα είναι απλό: θα συνεχίσουμε να «βροντάμε στην πόρτα του κουφού» ή θα γίνουμε όλοι μαζί η φωνή που κανείς δεν θα μπορεί να αγνοήσει;

Βασίλης Λαδάς