«Ο ρόλος της Βουλής στο Μακεδονικό», από τον Γιώργο Γεραπετρίτη

Πρώτον, σχετικά με τη νομική σημασία της υπογραφής και της κύρωσης μιας διεθνούς συνθήκης: σύμφωνα με το Σύνταγμα, τη διεθνή συνθήκη υπογράφει η κυβέρνηση. Μετά την υπογραφή της, η διεθνής συνθήκη έρχεται για κύρωση στη Βουλή. Μόνο μετά την κύρωση από τη Βουλή καθίσταται αυτή μέρος του ελληνικού δικαίου και μπορούν να την επικαλούνται οι πολίτες στο εσωτερικό της χώρας. Εντούτοις, με μόνη την υπογραφή από την κυβέρνηση (και ανεξαρτήτως της κύρωσής της), η διεθνής συνθήκη δεσμεύει τη χώρα και δημιουργεί ζήτημα διεθνούς ευθύνης σε περίπτωση μη τήρησης των συμφωνηθέντων. Συνεπώς, η κυβέρνηση δεσμεύει διεθνώς τη χώρα με την υπογραφή και η Βουλή την καθιστά εσωτερικό δίκαιο με την κύρωση. 

Δεύτερον, σχετικά με τη λειτουργική εξήγηση της αρμοδιότητας υπογραφής μιας συνθήκης από την κυβέρνηση: Ο λόγος για τον οποίο υφίσταται η διάσπαση της διαδικασίας συνομολόγησης μιας διεθνούς συνθήκης, με κρίσιμη αυτοτελή αρμοδιότητα υπέρ της κυβέρνησης και μόνο ύστερη παρέμβαση της Βουλής, είναι η ίδια η φύση του πολιτεύματος. Σε μια κοινοβουλευτική δημοκρατία, όπως η δική μας, η κυβέρνηση έχει την εμπιστοσύνη της Βουλής και στο πλαίσιο αυτό ασκεί την εκτελεστική λειτουργία. Ιδίως στο ζήτημα της συνομολόγησης διεθνούς συνθήκης, λόγω των σημαντικών συνεπειών για τη χώρα, η εμπιστοσύνη αυτή αποτελεί πολιτική συνθήκη μείζονος συνταγματικής τάξεως. Εξ αυτού, στην άσκηση της συγκεκριμένης αρμοδιότητας υπολαμβάνεται ειδικά ένα πολιτικό τεκμήριο εμπιστοσύνης υπέρ της κυβέρνησης. 

Τρίτον, η δικαιοπολιτική υποχρέωση κοινής θέσης των εταίρων κυβερνητικού συνασπισμού στην υπογραφή διεθνούς συνθήκης: Στην περίπτωση πολυκομματικής κυβέρνησης, όπου κανένα σκέλος της δεν διαθέτει απόλυτη πλειοψηφία των εδρών στη Βουλή, λογική και πολιτική προϋπόθεση της άσκησης της αρμοδιότητας σύναψης διεθνούς συνθήκης είναι η ενιαία θέση των κυβερνητικών εταίρων στο οικείο ζήτημα. Και τούτο ώστε να λογίζεται ότι η κυβέρνηση, υπογράφοντας μια διεθνή συνθήκη και αναλαμβάνοντας σχετικές δεσμεύσεις, διαθέτει την κρίσιμη κοινοβουλευτική μάζα για την κύρωση της συνθήκης στη Βουλή. Aλλως, πρόκειται για δημιουργία πολιτικού τετελεσμένου που μπορεί να δημιουργήσει μεγάλα προβλήματα στη διεθνή θέση της χώρας. 

Με βάση τα ανωτέρω συνάγεται ότι η άσκηση από την παρούσα κυβέρνηση της συνταγματικής της αρμοδιότητας για τη σύναψη διεθνούς συνθήκης με τη FYROM, σε συνθήκες δεδηλωμένης κυβερνητικής διάστασης, θέτει ένα μείζον ζήτημα πολιτικής ευθύνης. Η θεσμική ελαφρότητα με την οποία αντιμετωπίζεται ένα ζήτημα υψηλής ευαισθησίας για την ελληνική κοινωνία παραγνωρίζει την πιθανότητα να βρεθεί η χώρα σε καθεστώς διεθνούς δέσμευσης χωρίς να έχει ενημερωθεί η Βουλή, πολλώ δε μάλλον να έχει εξασφαλιστεί η συναίνεσή της. Στη δεδομένη συγκυρία, συνιστά αναγκαία πράξη πολιτικής ευθυκρισίας, πριν από την υπογραφή οποιασδήποτε δεσμευτικής για τη χώρα διεθνούς συνθήκης με τα Σκόπια, να έχει δοθεί από τη Βουλή ειδική εξουσιοδότηση που θα περιγράφει και τα όρια εντός των οποίων μπορεί η κυβέρνηση να δεσμεύσει τη χώρα. Οτιδήποτε άλλο συνιστά περιφρόνηση της Βουλής και, εν τέλει, της κοινωνίας της ίδιας. 

^* Ο κ. Γιώργος Γεραπετρίτης είναι καθηγητής της Νομικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.