Vekrakos
Spartorama | «Δήμος Σπαρτιατών: Ημερολόγιο 1995», από τον Βαγγέλη Μητράκο

«Δήμος Σπαρτιατών: Ημερολόγιο 1995», από τον Βαγγέλη Μητράκο

Ευάγγελος Μητράκος 28/03/2021 Εκτύπωση Δημοτικά Κοινωνία Παιδεία Πολιτική
«Δήμος Σπαρτιατών: Ημερολόγιο 1995», από τον Βαγγέλη Μητράκο
«Όταν αγνοείται το παρελθόν, δεν κατανοείται το παρόν, όταν χάνεται η μνήμη, η πόλη -όπως κάθε ανθρώπινο ον- οδηγείται σε σύγχυση, δεν καταφέρνει να προγραμματίσει το παρόν, πόσο μάλλον το μέλλον»
Οδός Εμπόρων

Ο Δήμαρχος Σπάρτης Δημοσθένης Ματάλας κόσμησε το κορυφαίο αξίωμα της πόλης με το ήθος του, την ευγένεια του χαρακτήρα του, την ευπρέπεια και τη δημοκρατικότητα κατά την άσκηση των καθηκόντων του, την πνευματική και ψυχική του καλλιέργεια, την πολύ-επίπεδη γνώση και μόρφωση που κατείχε και, κυρίως, με τον ακατάλυτο δεσμό αγάπης που είχε (κι έχει) με την πόλη του, τη λατρεμένη του Σπάρτη. Για όλους αυτούς τους λόγους (και για άλλους πολλούς) η Σπάρτη τον εξέλεξε δήμαρχό της επί τέσσερις συνεχόμενες τετραετίες (1987-2002)!

Ο Δημοσθένης Ματάλας υπήρξε ο τρίτος μακροβιότερος, σε θητεία, δήμαρχος Σπάρτης (15 χρόνια), από την ίδρυση του δήμου στα 1837 μέχρι ΚΑΙ σήμερα (2021), αμέσως μετά από τον πρώτο δήμαρχο Σπάρτης Εμμανουήλ Μελετόπουλο (42 χρόνια θητείας, 1837-1879) και τον Αδαμάντιο Ρουσόπουλο (16 χρόνια θητείας, 1879-1895). Την ανεπανάληπτη αυτή τιμητική τρίτη θέση  στην ιστορία του θεσμού ο Δήμαρχος Δημοσθένης Ματάλας μοιράζεται (όχι τυχαία) με τον αείμνηστο Δήμαρχο και αναμορφωτή της Σπάρτης Ηλία Γκορτσολόγο (1926-1941).

Η αγάπη αυτή του Δημοσθένη Ματάλα για τη γενέτειρα πόλη, την ένδοξη Σπάρτη, ήταν το κίνητρο  για να δώσει, ως δήμαρχος, στο πολυσχιδές, αναγεννητικό κι εκσυγχρονιστικό έργο του ΚΑΙ ποιοτικά χαρακτηριστικά, τα οποία προσέθεταν στη Σπάρτη  περαιτέρω αξιακά πρόσημα. Ένα απ’ αυτά ήταν και η έκδοση μιας σειράς Ημερολογίων του Δήμου Σπαρτιατών, από το 1995 έως το 2001, τα οποία αποτύπωσαν σημαντικές στιγμές της Ιστορίας, της ζωής και του Πολιτισμού της Σπάρτης, διαχρονικά.

Η αρχή έγινε με ένα καταπληκτικό ημερολόγιο που εκδόθηκε το 1995 και περιείχε 12 παλιές φωτογραφίες της Σπάρτης, της περιόδου 1915 - 1952 (11 φωτογραφίες  από το Αρχείο του Φωτογραφικού Οίκου Γεωργιάδη  και 1 φωτογραφία από την ιδιωτική συλλογή Γ. Γάββαρη)!

Στο πρώτο αυτό ημερολόγιο του δήμου Σπαρτιατών, ο Δήμαρχος Δημοσθένης Ματάλας, είχε γράψει έναν πρόλογο – κατάθεση ψυχής, με άρωμα νοσταλγίας και μηνύματα για το μέλλον, που «έδενε» απόλυτα με τις φωτογραφίες, αναδείκνυε τη σημειολογία τους  και αποτελούσε σπονδή μνήμης και ύμνο αγάπης για την πόλη στην οποία γεννήθηκε, έζησε, εργάστηκε και υπηρέτησε με αυταπάρνηση, για την πόλη που ΟΛΟΙ αγαπούμε και νοιαζόμαστε:


«Σπάρτη, τέλος δεκαετίας 1940:

Μαθητής των πρώτων τάξεων του Δημοτικού, περιδιαβαίνοντας τους δρόμους και τις γειτονιές της πόλης μας, ομολογώ πως δεν είχα συνειδητοποιήσει τις ομορφιές και τις ιδιαιτερότητές της. Τα παιδικά μου μάτια, συνηθισμένα από την τότε μορφή της Σπάρτης, δεν ήταν σε θέση να αξιολογήσουν τα διώροφα νεοκλασσικά με τους μπαξέδες στις αυλές τους, δεν εντυπωσιάζοντο από τις καμάρες της Πλατείας μας με τα χαρακτηριστικά τόξα τους, και ακόμη δεν έδιναν ιδιαίτερη σημασία στην άνετη κίνηση των πεζών … στο κατάστρωμα … των κεντρικών λεωφόρων της.

Ήταν η εποχή που:

  • Οι περισσότεροι δρόμοι της Σπάρτης ήσαν χωματόδρομοι, που τα καλοκαίρια περίμεναν την πολύτιμη παρουσία της θρυλικής «καταβρεχτήρας» του Δήμου, για να απαλλαγούν από τις σκόνες τους, και τους χειμώνες προκαλούσαν την αγανάκτηση των πεζών με τις λάσπες τους.
  • Τα κορίτσια φορώντας τις μπλε σχολικές ποδιές με τους λευκούς γιακάδες, πήγαιναν για μάθημα στην «Επαγγελματική» και τα αγόρια μάθαιναν κολύμπι στο «Στεφάνι» και στην «Πλαζ του Ματάλα».
  • Η αθλούμενη νεολαία της πόλης μας έβρισκε διέξοδο για τις δραστηριότητές της  στο Γυμναστήριο του Σπαρτιατικού και στο προαύλιο του «Αρρένων».
  • Ήταν τότε που ο γραφικός μπαρμπα - Νικολάκης Σταματόπουλος, φορώντας τη «λερή φουστανελίτσα του» και καβάλα στο γάιδαρό του, αγέρωχος και με άνεση διέσχιζε … την Λεωφόρο Κων/νου Παλαιολόγου χωρίς κανένα κίνδυνο ατυχήματος.

Σπάρτη, μέσα δεκαετίας 1990:

Δεν χρειάστηκαν παρά 50 περίπου χρόνια, για να αλλάξει το όλο σκηνικό και μαζί του και η μορφή της πόλης μας.

  • Τα νεοκλασσικά «υπέκυψαν» στην …δήθεν πρόοδο και στην τεχνολογική εξέλιξη και στη θέση τους ξεφύτρωσαν πολυώροφες οικοδομές.
  • Οι αυλές με τους μπαξέδες έπαψαν να ευωδιάζουν από πορτοκαλανθούς και ακολουθώντας την γενικώτερη τάση «ρήξης με το παρελθόν» μετεβλήθηκαν σε αισθητικά …άχρωμους ακάλυπτους χώρους.
  • Τα τόξα στις καμάρες της Πλατείας μας … «εκμοντερνίστηκαν», χάνοντας πολύ από την αρχική αρχιτεκτονική λυγεράδα και ομορφιά τους.
  • Η «Επαγγελματική», θύμα και αυτή της μεταπολεμικής Ελληνικής ψύχωσης του: «Κατεδαφίσατε κάθε τι παλαιόν», παραχώρησε τη θέση της σε ένα απρόσωπο τσιμέντινο κατασκεύασμα και η καταβρεχτήρα του Δήμου, από χρόνια παροπλισμένη, αντικαταστάθηκε  από ένα αυτοκινούμενο σάρωθρο και πουλήθηκε για παλιοσίδερα κάπου στην Αθήνα.
  • Οι δρόμοι βέβαια ασφαλτοστρώθηκαν, αλλά είναι πλέον αδιανόητο να προσπαθήσεις να διασχίσεις πεζός την «Κ. Παλαιολόγου» χωρίς να κινδυνεύσει η σωματική σου ακεραιότητα.

Όλα κάπου αλλάζουν… κάπου χάνονται στο παρελθόν και μόνον η φιγούρα του μπαρμπα-Νικολάκη με τον γάιδαρό του αχνοδιακρίνεται στο βάθος του χθες. Και αυτή όμως σιγά –σιγά όλο και απομακρύνεται … όλο και χάνεται και μαζί της χάνεται η πανέμορφη εικόνα της χθεσινής αλλά και στην ουσία και τόσο μακρινής ρομαντικής Σπάρτης.

Τώρα πια είμαι σε θέση να συνειδητοποιήσω την οριστικά χαμένη ομορφιά του χθες. Δυστυχώς όμως είναι κανόνας το να αντιλαμβάνεσαι πόσο πολύτιμο είναι κάτι, αφού πρώτα το χάσεις  … το στερηθείς.

Στο να θυμηθούν λοιπόν οι παλαιότεροι, αλλά και στο να πληροφορηθούν οι νεώτεροι, στοχεύει η έκδοση αυτού του Ημερολογίου.

Αισθάνομαι επιτακτική την ανάγκη να ευχαριστήσω τους νεαρούς συμπολίτες, Βασίλη Γεωργιάδη και Παναγιώτη Μηνακάκη που με υπομονή, μεράκι και κυρίως διάθεση προσφοράς, επιμελήθηκαν  της όλης εργασίας έκδοσης αυτού του φωτογραφικού χρονικού της Σπάρτης.

Θέλω επίσης να ευχαριστήσω την Δημοτική υπάλληλο Στέλλα Λιαδή, που είχε κατ’ αρχήν την ιδέα για την έκδοση του Ημερολογίου.

Τέλος, ευχαριστώ τον Φωτογραφικό Οίκο Γεωργιάδη, που παρεχώρησε το υλικό από το πολύτιμο για την νεώτερη ιστορία της Σπάρτης, αρχείο του.

Πρόθεσή μας είναι η έκδοση αυτή να συνεχισθεί και τα επόμενα χρόνια, έτσι ώστε να συμπληρωθεί το φωτογραφικό υλικό που απεικονίζει τη Σπάρτη του παρελθόντος, για να αποτελέσει αφ’ ενός μέτρο σύγκρισης με το παρόν, κυρίως όμως, παράδειγμα προς αποφυγήν ορισμένων «πράξεων και ενεργειών» στο μέλλον.»

 

Ο Δήμαρχος Σπαρτιατών
Δημοσθένης Ματάλας


 

Το ημερολόγιο αυτό του 1995 έγινε κυριολεκτικά ανάρπαστο από τους πολίτες, αναπαράχθηκε, χέρι με χέρι, για να καλυφθεί η τεράστια ζήτηση και σήμερα θεωρούνται «τυχεροί» όσοι κατέχουν αυτήν την συλλεκτική - ιστορική έκδοση.

Η πρόθεση που εξέφρασε ο Δήμαρχος Δημοσθένης Ματάλας για συνέχιση της έκδοσης ανάλογων ημερολογίων κατά τα επόμενα χρόνια τηρήθηκε  απαρέγκλιτα, αφήνοντας στο «αρχείο» της πόλης πολύτιμες και σημαντικές μαρτυρίες της μακράς και αξιόλογης διαδρομής της στη νεότερη ιστορία.

Διότι είναι αλήθεια πως:

«Όταν αγνοείται το παρελθόν, δεν κατανοείται το παρόν, όταν χάνεται η μνήμη, η πόλη -όπως κάθε ανθρώπινο ον- οδηγείται σε σύγχυση, δεν καταφέρνει να προγραμματίσει το παρόν, πόσο μάλλον το μέλλον».
Πιερ Λουίτζι Τσερβελάτι, Ιταλός καθηγητής και αρχιτέκτονας

 


Σπάρτη 28-3-2021
Βαγγέλης Μητράκος





































  



Οδός Εμπόρων