«Λόγος Περί Ελληνικής Παιδείας» από τον Θεοφάνη Λάζαρη

    Κατ’ αρχήν θα μπορούσαν τα αρχαία ελληνικά ν’ αποτελούν μάθημα στο δημοτικό, έστω από κάποια τάξη και μετά, εστιάζοντας στην προπαρασκευή των μαθητών ώστε να εμβαθύνουν ευκολότερα στα νοήματα του αρχαίου ελληνικού πνεύματος από το γυμνάσιο και ύστερα. Υπάρχει από την Ε’ τάξη η υποχρεωτική διδασκαλία δεύτερης ξένης γλώσσας, αλλά δεν γίνεται να βρεθεί έστω μία διδακτική ώρα για τα αρχαία ελληνικά όταν μάλιστα είναι κοινός τόπος ότι τα αρχαία ελληνικά είναι γλώσσα που ακονίζει σε μεγάλο βαθμό το πνεύμα των διδασκομένων. Ας μην μας διαφεύγει το γεγονός ότι όλο και πιο πολλά πανεπιστήμια του εξωτερικού ενσωματώνουν τη διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών στο πρόγραμμα σπουδών τους, γεγονός που αποτελεί άλλη μια απόδειξη της σπουδαιότητας τους.

      Ιδιαίτερης σημασίας επίσης θα ήταν η εισαγωγή ενότητας στο μάθημα των θρησκευτικών που θα είχε ως κυρίαρχο μέλημα τη γνωριμία των μαθητών με τη γλώσσα της υμνολογίας της εκκλησίας μας. Τόσο η επεξήγηση τροπαρίων κι αναγνωσμάτων όσο και η εξειδικευμένη ανάλυση λέξεων θα συνέβαλε αποτελεσματικά στην επαύξηση του λεκτικού πλούτου των παιδιών όσο και στην πνευματική τους κατήχηση που τόσο πολύ λείπει στην εποχή μας από μικρούς και μεγάλους.  Αυτό θα είχε ως αποτέλεσμα, συνδυαστικά με τα αρχαία ελληνικά τη δημιουργία προϋποθέσεων για μία ανώτερη πνευματική κατάσταση των παιδιών. Με τον τρόπο αυτό οι αυριανοί πολίτες θα είχαν ακόμη περισσότερα εφόδια ώστε να μπορούν να χαράξουν μια πορεία ζωής βασισμένη σε αξίες και ιδανικά απολύτως απαραίτητα για μια κοινωνία πιο δίκαιη, πιο ανθρώπινη, βασισμένη στην αλληλεγγύη και την αγάπη που προτάσσει το εμείς από το εγώ.

       Ως γόνος εκπαιδευτικών έχω τη μαρτυρία τους κατά την οποία σε χρόνια που ούτε εγώ πρόλαβα ως μαθητής υπήρχε, με δεδομένο τον κυριακάτικο εκκλησιασμό εκπαιδευτικών και μαθητών, μία διδακτική ώρα κάθε Παρασκευή που είχε ως σκοπό την επεξήγηση του Απόστολου και του Ευαγγελίου της ερχόμενης Κυριακής ώστε οι μαθητές με την παρουσία τους στο ναό να κατανοήσουν όσο το δυνατόν καλύτερα τα αναγνώσματα της Θείας Λειτουργίας. Θα μπορούσε ίσως κάποιος να χαρακτηρίσει οπισθοδρομικές αυτές τις γνώσεις και τις πρακτικές στη σημερινή πραγματικότητα. Η απάντηση είναι πως έχοντας θέσει στο περιθώριο της ζωής μας ελληνορθόδοξες αξίες και ιδανικά, έχοντας επιδερμική σχέση με τη γνώση της ζωής και του πνεύματος των προγόνων μας από της αρχαιότητα έως σήμερα, βιώνουμε τώρα ως κοινωνία την αποκοπή μας από την ιστορική μας συνέχεια με πλήθος από παθογένειες να κατακλύζουν το κοινωνικό μας γίγνεσθαι. Μην ξεχνάμε ότι ο ασφαλέστερος δρόμος προς τα εμπρός είναι εκείνος που κρατά πάντα άσβεστη της αφετηρία της πορείας. Κι αν δεν μπορέσουμε να παραδώσουμε στα παιδιά μας μια κοινωνία καλύτερη από αυτή που εμείς παραλάβαμε, τουλάχιστον ας τους δώσουμε τα εφόδια να κάνουν τα ίδια αυτό που ίσως δεν καταφέρουμε εμείς.

      Το κρίσιμο ερώτημα είναι αν οι ταγοί μας θέλουν στην  πράξη μια κοινωνία πολιτών με ανώτερη πνευματική καλλιέργεια, που μπορούν μέσα από σύνεση και γνώση να κρίνουν και ν’ αποφασίζουν, κι όχι μια κοινωνία άβουλων πολιτών που η πνευματική φτώχεια παράλληλα με ψυχική καταρράκωση θα τους οδηγήσει να μετατραπούν σε άβουλα όντα, έρμαια των διαθέσεων της τεχνητής νοημοσύνης και πλήθους άλλων επιρροών και βλαπτικών εθισμών.

Τουλάχιστον ο καθένας από εμάς ως ψηφίδα της κοινωνίας ας συμβάλλει με όποιον τρόπο θέλει και μπορεί ώστε να υπηρετήσουμε την πρωταρχική ιδιότητα που φέρουμε ως άνθρωποι αναζητώντας πάντα την αλήθεια.

Θεοφάνης Λάζαρης