«Οι νεραντζιές της Σπάρτης», από τον Βαγγέλη Μητράκο

Η επιλογή της νεραντζιάς για εμπλουτισμό του πρασίνου της πόλης υπήρξε μια ευφυέστατη ιδέα του Γκορτσολόγου, αφού τα εσπεριδοειδή (πορτοκαλιές, λεμονιές και νεραντζιές) ήταν (και είναι ακόμα)  η κυρίαρχη και χαρακτηριστική καλλιέργεια της περιοχής της Σπάρτης και της κοιλάδας του Ευρώτα κι επομένως ήταν απόλυτα συμβατή κι εναρμονισμένη με το φυσικό περιβάλλον της περιοχής. Εκτός τούτου η νεραντζιά είναι ένα δέντρο αειθαλές που δεν γεμίζει τον τόπο με πεσμένα φύλλα, απαιτεί ελάχιστες καλλιεργητικές φροντίδες και πρασινίζει το αστικό περιβάλλον  χωρίς υπερβολές με το σκούρο πυκνό της φύλλωμα. Την άνοιξη οι νεραντζιές  πλημμυρίζουν τη Σπάρτη με τα αρώματα και την ομορφιά των υπέροχων λουλουδιών τους που γίνονται πόλος έλξης για τα μελίσσια ενώ στα φυλλώματά τους κάνουν φωλιές πουλάκια του Θεού (φλώρια, λουβαράκια κ.α.) που γεμίζουν την πλάση με τα κελαηδήματά τους. Και, τέλος, όλον τον βαρύ, μουντό και στενάχωρο χειμώνα στολίζουν οι  νεραντζιές την πόλη με το χαρούμενο κι αισιόδοξο πορτοκαλί χρώμα  των καρπών τους.

Οι Σπαρτιάτες αγάπησαν τις νεραντζιές της Σπάρτης κάνοντάς τες κομμάτι της ζωής τους και οι δήμαρχοι ύστερα από τον Γκορτσολόγο, όχι μόνο διατήρησαν τα  δέντρα που αυτός φύτεψε, αλλά τα πύκνωσαν και τα επέκτειναν ΚΑΙ σε άλλους δρόμους της πόλης. Γνωρίζοντας, μάλιστα, την  συμπάθεια των Σπαρτιατών για τις νεραντζιές της πόλης τους, τις φρόντιζαν ιδιαιτέρως με τους υπαλλήλους του δήμου, ασβέστωναν τους κορμούς τους, τους έριχναν λίπασμα στην κατάλληλη εποχή, τις κλάδευαν όταν και όσο έπρεπε, τις ξεβοτάνιζαν, τις έσκαβαν και τα καλοκαίρια τις πότιζαν με την υδροφόρα του δήμου. Οι δε Σπαρτιάτες καμάρωναν και το θεωρούσαν προνόμιο να έχουν μια νεραντζιά (ή πολλές νεραντζιές) κοντά στο σπίτι τους ή στο μαγαζί τους, γι’ αυτό και τις φρόντιζαν, κι αυτοί, με περίσσεια αγάπη.

Όμως οι καιροί αλλάζουν και μαζί τους αλλάζουμε κι εμείς και, βέβαια, ΚΑΙ η πόλη, η οποία χάνει με ραγδαίους ρυθμούς κάθε κληρονομημένο «τζιβαερικό» της. Στη Σπάρτη του 21ου αιώνα οι νεραντζιές βρίσκονται (δυστυχώς) σε διαρκή δοκιμασία, αφροντισιά, εγκατάλειψη και (το χειρότερο) σε μόνιμο καθεστώς απειλής και καταστροφής τους. Ας βγει κάποιος και ας μετρήσει στη Σπάρτη, πόσες νεραντζιές έχουν εξαφανιστεί και λείπουν από τη θέση τους, πόσες έχουν «τσιμεντοποιηθεί», πόσες έχουν «κουτσουρευτεί» ασυστόλως, πόσες  έχουν ξεραθεί, πόσες αντιμετωπίζουν προβλήματα ασθενειών κλπ, κλπ.  Και βέβαια για όλα αυτά τα δεινά των νεραντζιών της Σπάρτης δεν φταίει κανένας άλλος παρά μόνο εμείς, οι σημερινοί πολίτες, που θεωρούμε, πλέον, τη νεραντζιά ως έναν παρείσακτο μέσα στην πόλη, που εμποδίζει το μαγαζί μας, την τέντα μας, τα τραπεζάκια μας, τα εμπορεύματά μας, το σπίτι μας, το πάρκινγκ μας κλπ, κλπ. Κυρίως όμως υπεύθυνος (διαχρονικά) είναι ο δήμος Σπάρτης, ο οποίος έχει αφήσει τις νεραντζιές  στο έλεος του Θεού και με τη σιωπηρή ανοχή του έχει επιτρέψει να αναπτυχθεί η καταστροφική για την πόλη και τον δήμο αντίληψη ότι τελικά στη Σπάρτη ο καθένας μπορεί να κάνει ό,τι θέλει χωρίς να λογοδοτεί πουθενά και χωρίς να νοιάζεται για το κοινό συμφέρον.

Στο έργο του Αλέξανδρου Δουμά «Οι τρεις Σωματοφύλακες» υπάρχει το σύνθημα: «Ένας για όλους και όλοι για έναν». Στη Σπάρτη του 21ου αιώνα το σύνθημα αυτό έχει μετατραπεί σε: «Ο καθένας για τον εαυτό του και όλοι για κανέναν», ένα σύνθημα που μας εκθέτει ανεπανόρθωτα και κατατρώει σαν το σαράκι την πόλη.

Παρά ταύτα, οι νεραντζιές της Σπάρτης, έχουν τη μεγαλοψυχία  να γίνονται παιδαγωγοί μέσα από τα δεινά που υφίστανται και να μας υποδεικνύουν το δρόμο που οφείλουμε να ακολουθήσουμε ως πόλη  και ως κοινωνία.

Εμείς, τελικά, είμαστε οι μοναδικοί υπεύθυνοι για την κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε σήμερα.

ΕΜΕΙΣ είμαστε οι μοναδικοί υπεύθυνοι για τη Σπάρτη και τη νοοτροπία που θα παραδώσουμε στις επόμενες γενιές. 

Σπάρτη 11-10-2021
Βαγγέλης Μητράκος