«Το Καφεδάκι» από τον Γεώργιο Κόρδη

Ξέρω πως πολλοί, μπορεί και όλοι, να μην καταλάβετε και να μην ενδιαφερθείτε, αλλά λίγη σημασία έχει.

Ακόμη κι ένας μονόλογος έχει εάν αποδέκτη· τον άλλο σου εαυτό που πάντα προηγείται ή ακολουθεί την πραγματικότητα των φαινομένων και νοσταλγεί, ονειρεύεται, θέλει να γίνει κάτι άλλο από αυτό που είναι ο υπόλοιπος υποταγμένος εαυτός.

Ας μονολογήσω λοιπόν.

Παλιά οι άνθρωποι έπιναν καφέ ελληνικό ή τούρκικο (τότε που δεν φοβόντουσαν οι άνθρωποι στην Ελλάδα την κανονικότητα των μεικτών και κεκραμμένων πραγμάτων και δεν γύρευαν στανικά την φοβερή καθαρότητα).

Έπιναν καφφέ. Παραγγέλνανε  στο καφενείο ένα καφεδάκι κι αυτό ερχότανε πάντα  σε μικρό φλυτζανάκι με λεπτό ή παχύ χείλος, αναλόγως τα γούστα του πελάτη.

Συχνά, ή σχεδόν πάντα για τους τακτικούς θαμώνες, ο καφετζής ήξερε και δεν χρειαζόταν να ρωτήσει. Αν όμως δεν σε ήξερε ρωτούσε πώς θέλεις τον καφφέ.

Όχι απλώς αν τον ήθελες γλυκό ή μέτριο ή σκέτο αλλά και άλλα πολλά. Αν τον ήθελες βραστό, βαρύ, βαρύ και όχι, με φουσκάλες, με καϊμάκι κτλπ. Ένα σωρό προσδιοριστικά για το καφφεδάκι. Ένα σωρό χαρακτηριστικά που έκαναν το ψήσιμο του καφφέ τέχνη. Ήταν τέχνη να ψήσεις καφφέ και να το σερβίρεις. Το φλυτζανάκι που συνήθως έκλεινε προς τα επάνω για να τον κρατά ζεστό, το ποτήρι του νερού, διάφανο για να φαίνεται η δροσιά του νεαρού ύδατος, είχε σημασία και φυσικά το κέρασμα που συνόδευε τον καφφέ. Συνήθως λουκούμι μαστίχα ή τριαντάφυλλο ή κάποτε γλυκό του κουταλιού, κυδώνι ή σταφύλι το πιο συχνό.

Παλιότερα, το έχω προλάβει κι εγώ μικρός αυτό και το είδα με τα μάτια μου, ο καφφές ψηνόταν στην άμμο αργά με τελετουργικό τρόπο γιατί ο χρόνος που απαιτείται για να σπάσει ο κόκκος και να αναδυθεί το άρωμα ήτανε μεγάλης σημασίας.

Απλά πράγματα που όμως προδίδανε ένα ολόκληρο τρόπο διαχείρισης του χρόνου, της ύλης και των πραγμάτων, που δείχνανε ένα ολόκληρο πολιτισμό που τότε, παλιά, επειδή ήταν κυρίαρχος κανείς σχεδόν δεν στεκόταν να τον αξιολογήσει και να τον καταλάβει.

Ένα απλό πράγμα όπως ό καφφές έπρεπε να αποκτήσει με το ψήσιμο πρόσθετα ιδιώματα για να γίνει ωραίος. Σημαντικά πράγματα  ήταν το ψήσιμο, ο χρόνος  ανάδευσης, το κατάλληλο ιμπρικάκι, ο χρόνος αφαίρεσης  του καϊμακίου, ο τρόπο με τον οποίο χύνεται ο καφφές στο φλυτζανάκι (ανάλογα με το ύψος από το οποίο πέφτει ο καφφές ρυθμίζεται το καϊμάκι, και οι φουσκάλες). Ολόκληρη τέχνη που ακόμη κι αν την ήξερες δεν έβγαινε πάντα το ίδιο αποτέλεσμα. Είναι όπως στην κανονική τέχνη και στην ζωή. Δεν αρκούν οι συνταγές. Θέλει μεράκι, πράγμα δυσερμήνευτο και δυσεξήγητο όπως όλα τα πράγματα στα οποία εμπλέκεται η καρδιά. 

Ο πολιτισμός του καφφέ χάθηκε ή σχεδόν χάθηκε. Μάλλον αναπόφευκτα. Ήρθε ο φραππές, ήρθε το εσπρέσσο, τα φρέντο, έγινε και ο ελληνικός καφφέ, όπου ακόμη μπορείς να τον βρεις, διπλός η τριπλός και σερβίρεται σε κούπες κοινές και χοντροκομμένες στις οποίες  πίνουν οι άνθρωποι σήμερα όλα τα ροφήματα.

Χάθηκε γιατί ο κόσμος «προχώρησε» προς άλλους τρόπους όπου η ποσότητα μετρά περισσότερο από την ποιότητα, όπου δεν υπάρχει «χρόνος για χάσιμο», όπου ο χρόνος και τα πάντα είναι χρήμα. Προχώρησε προς άλλους τρόπους και πολιτισμούς εκεί όπου τα πράγματα είναι προκατασκευασμένα, προ-κομένα και προψημένα συχνά, εκεί όπου δεν υπάρχει χρόνος για να περιμένει  κανείς να ωριμάσουν τα πράγματα για να αναδείξουν τις   ποιότητες τους.

Σταματώ εδώ. Χωρίς συμπέρασμα, χωρίς τέλος, χωρίς χρήσιμο νόημα για κανένα.

Σταματώ όπως συνήθως σταματούν όλοι οι μονόλογοι. Ξαφνικά και αυθαίρετα αφού δεν είναι άλλο από ένα ειλικρινές παραλήρημα, από μια ανακουφιστική εξομολόγηση  στον άλλο, τον καλύτερο εαυτό μου.

Γεώργιος Κόρδης, kordis.gr