Τετάρτη, 4 Δεκεμβρίου 2024
(Από το βιβλίο του Δημήτρη Κατσαφάνα «Ξαναδιαβάζοντας τον Γιούνγκ», Έκδοση ΙΔΙΟΜΟΡΦή, Σπάρτη 2017)
Τις σημερινές «προηγμένες» κοινωνίες τις
συγκλονίζουν ανησυχητικά φαινόμενα, συμπτώματα κρίσης, κλίμα μαρασμού και
διαφθοράς, πλήξη, αναισχυντία, αίσθηση του κενού, ψυχική ερημία, απανθρωπιά. οι
ψυχικές διαταραχές απλώνονται σαν επιδημία, εύκολα και γρήγορα. Μέσα στην
οικονομική και ψυχική ασφυξία, κανείς σήμερα δεν μένει ανεπηρέαστος. Αλλά τί
σχέση, θα ρωτήσει κάποιος, μπορεί να έχει το μεμονωμένο άτομο, αυτή η
συγκεκριμένη προσωπικότητα, με την ανάγκη και τον κίνδυνο των πολλών; Ο Γιούνγκ
λέει ότι και η μεμονωμένη προσωπικότητα δεν παύει να αποτελεί μέρος του
συνόλου, να αναπνέει δηλαδή την ίδια μολυσμένη ατμόσφαιρα και σαν τέτοια, είναι
εκτεθειμένη στους ίδιους κινδύνους. Έπειτα καθένας μας διαπιστώνει καθημερινά,
ότι ένας ιδεολογικός κατακλυσμός, ένας κατακλυσμός γνώσεων πλημμύρισε τους ανθρώπους
από τον 20ό αιώνα μέχρι σήμερα. Και όμως είναι αναμφίβολο, αν υπήρξε ποτέ άλλη
εποχή με τόση πνευματική γύμνια και ψυχική αλητεία, όσο η δική μας. Ο Γιούνγκ, ισχυρή πνευματική προσωπικότητα,
όχι μόνο έμεινε αλώβητος από το νοσηρό αυτό τέλμα, αλλά και έδωσε σε άλλους το
νόημα της ζωής τους. Το δράμα αυτού του ανθρώπου ήταν ότι ένα τραγικό
συναίσθημα συνείχε την ψυχή του. Μέσα στην εποχή του ο Γιούνγκ, ήταν ταυτόχρονα
πέρα και πάνω από την ίδια την εποχή. Δεν έγινε κόλακας της εποχής του. Έγινε ο
δικαστής της. Μέσα στο νου του συγχωνεύονται παρελθόν, παρόν και μέλλον. Η
ανισορροπία της εποχής μας, έλεγε, οφείλεται στη μονόπλευρη εξάρτηση της
συνείδησής μας από τον έξω κόσμο. Παραμελήθηκε υπέρμετρα το υγιές συναίσθημα, η
θρησκευτικότητα, η ενόραση, η αγάπη. Για τούτο και ποτέ άλλοτε ο κόσμος δεν
ήταν φτωχότερος σε αγάπη, όσο σήμερα. Ήδη στα χρόνια του μεσοπολέμου έγραφε
τούτα τα χαρακτηριστικά: «Οι γιγαντιαίες καταστροφές που μας απειλούν δεν είναι
γεγονότα της άψυχης φύσης ή βιολογικά, αλλά γεγονότα ψυχικά. Μας απειλούν σε
τρομακτικό βαθμό πόλεμοι και επαναστάσεις που δεν είναι τίποτε άλλο παρά
ψυχικές επιδημίες… Η εκλογίκευση των πάντων, η εργαλειακή λογική, προϊόν ενός
μονομερούς Διαφωτισμού, έβγαλε τον Θεό από τη Φύση και από τους ανθρώπινους
θεσμούς, αλλά δεν είδε τον ένα θεό του τρόμου που κατοικεί στην ψυχή».